Sopot we wspomnieniach Grażyny Welickiej. "To tu spędziłam praktycznie całe swoje życie"

Sopot w latach pięćdziesiątych był mniejszy niż obecnie, liczył około 20000 mieszkańców, rozciągał się od wyścigów konnych i kończył się w Kamiennym Potoku. Od obecnej ulicy Polnej aż do Jelitkowa ciągnęły się pola i łąki. Niedaleko wyścigów konnych znajdowało się ogromne wysypisko śmieci, które zajmowało prawie całą przecznicę. Kamienny Potok był praktycznie niezabudowany, dziki. Płynęło tam wiele strumieni, które z czasem zostały zasypane pod budowę nowych domów.

Na początku lat pięćdziesiątych w wielu ogródkach można było zobaczyć trzodę chlewną pasącą się na polu i kury biegające za ogrodzeniem. Sopot przypominał małą kameralną wioskę, praktycznie wszyscy się tam znali, a ludzie byli niezwykle życzliwi. Ponad 50% miasta była zalesiona. Cisza i spokój nadawały temu miejscu uroku i można powiedzieć, że pewnego rodzaju tajemnicy.

Ulice i domy

Pamiętam, że domy były szare, zaniedbane ale piękne architektonicznie, prawie wszystkie opierały się na architekturze secesyjnej. Cały Sopot był szaro-biały, nie znano kolorowych murali. Większość domów niszczała, ponieważ od razu po wojnie nie było ludzi stać na konserwację drewnianych elewacji, domy czasami całkowicie się zawalały. Ulice były przepiękne, po obu stronach obsadzone starymi drzewami, z latarniami gazowymi co wieczór zapalanymi przez gazownika. Jezdnia była brukowana, ponieważ wiele osób kradło świeżo wylany beton z ulicy - był on w owym czasie dość drogi.

Komunikacja

Z Sopotu do Oliwy jeździł tramwaj, a pętla tramwajowa mieściła się przy obecnej ulicy Reja. Samochodów nie było za wiele. W latach pięćdziesiątych i pod koniec lat sześćdziesiątych po ulicach jeździły powozy konne służące nie tylko jako główny sposób przewożenia różnego rodzaju produktów do sklepów, ale również taksówki.

Sklepy i usługi

W latach pięćdziesiątych w Sopocie znajdowało się wbrew pozorom bardzo wiele sklepów państwowych. Były jednak one bardzo słabo zaopatrzone, praktycznie puste. Natomiast pod koniec lat sześćdziesiątych, na "fali odwilży" zaczęło powstawać wiele małych prywatnych sklepików, trochę lepiej zaopatrzonych w towary przywożone przez marynarz z odległych krajów takie jak: pachnące mydła, kawa, chińskie parasolki, oraz cienkie pończochy, które były prawdziwym hitem. Na ulicy Grunwaldzkiej, pojawił się pierwszy sklep warzywniczy Pana Goliszewskiego. Był on bardzo dobrze zaopatrzony i mimo, że był on w Dolnym Sopocie ściągał mnóstwo klientów. Tuż obok znajdował się Bar Bursztynowy, w którym stołowali się zarówno przejezdni, jak i miejscowi. Idąc dalej w stronę Bohaterów Monte Cassino mijało się sklepik Pana Kossaka, który zarabiał ogromne pieniądze na sprzedaży guzików. W malusieńkim pomieszczeniu zawsze kłębił się tłum krawcowych, które wybierały towar. Przy okazji było to miejsce ukochane przez małe dziewczynki, gdyż można tam było kupić pierścionki z tombaku. W czasie spacerów moja córka zawsze zachodziła tam, aby wybrać sobie nowy pierścionek.

W latach siedemdziesiątych w tym samym budynku, w którym mieścił się Spatif, znajdował się słynny zakład fryzjerski Pana Kazimierza. W pomieszczeniu, które przypominało leśniczówkę, na starych skrzypiących fotelach można było obciąć włosy i posłuchać wojennych wspomnień właściciela. Był on zaciekłym antykomunistą, często podczas pracy wpadał w istny szał żywej dyskusji, co mogło skończyć się źle dla osoby strzyżonej. Drugim znanym gabinetem fryzjerskim był nieistniejący już zakład fryzjerski mieszczący się w budynku obecnego McDonald’a. Obok niego, na miejscu obecnego Okrąglaka było kilka małych sklepiczków sprzedających przeróżne artykuły.

Kilka lat później pojawiły się pierwsze sklepy Baltona i Pewex – czyli sklepy, w których kupowało się za waluty. Były one bardzo prestiżowe, można było tam kupić niedostępne w zwykłych sklepach produkty. Chodziło się tam by chociaż popatrzeć i powąchać nieznane zapachy. Półki uginały się od niedostępnych dla przeciętnego Polaka produktów. Dwa takie Peweksy znajdowały się na ulicy Bohaterów Monte Cassino i na ul. Niepodległości.

W tamtych czasach ciężko było o eleganckie ubrania w związku z tym, bardzo popularne były punkty krawieckie, w których można było uszyć ubrania skopiowane z zachodniego katalogu. Wyrób materiałów był bardzo ograniczony, więc ludzie na ulicy byli ubrani podobnie.

Gastronomia

Największą przyjemnością niedzielnych spacerów była wizyta w cukierni Pani Marzewskiej, która serwowała cztery rodzaje ciastek. W sezonie można było jeszcze zjeść lody w cukierni Milano, do której ustawiały się kilometrowe kolejki. Można było zjeść również watę cukrową kupowaną na ulicy lub napić się przepysznej gruźliczanki - wody z syropem pitej z jednej szklanki, słabo umytej. W latach siedemdziesiątych na ul. Bohaterów Monte Cassino pojawił się bar szybkiej obsługi nazywany kebabem. Prowadził go ajent serwujący zdumionym Polakom bułkę z cebulą i ogórkiem oraz pikantnym mięsem. Pojawiły się pierwsze zapiekanki i napoje w woreczkach.

Osobowości

W Sopocie były postaci nietuzinkowe, jak na przykład znany sopocki Parasolnik, którego pomnik znajduje się niedaleko McDonald’a. Był to drobny starszy Pan, który, jak głosi legenda, był kiedyś cyrkowcem. Zasłynął ze swoich ekstrawaganckich ubiorów. Każde jego wyjście było pewną sensacją na ulicy, nosił sukienki, dziwne buty i nieodłączny parasol. Czasami wyglądał jak kobieta z brodą.

W Sopocie mieszkał także słynny Seweryn Krajewski. Był on kolegą mojego męża, ucznia Liceum nr 1 w Sopocie. Często spotykali się po szkole. W latach sześćdziesiątych Seweryn Krajewski stał się wielką gwiazdą estrady polskiej i wielokrotnie występował na festiwalu w Operze Leśnej.

Życie towarzyskie i rozrywka

Jedną z głównych atrakcji miasta były od zawsze spacery po ul. Bohaterów Monte Cassino. Turyści wędrowali w górę i w dół miasta oglądając nieliczne wystawy, jedząc wątpliwe smakołyki, ale głównie obserwując mijanych przechodniów. Ulica była zawsze swoistym salonem mody, gdzie każdy starał się zaistnieć.

Ulubionym miejscem spotkań ludności były takie lokalne jak Złoty Ul oraz Spatif, który był znacznie mniejszy niż dzisiaj. Młodzież bawiła się także w słynnym Non Stopie, gdzie zaczynały swoje występy takie gwiazdy jak Czerwone Gitary.

Na głównej ulicy Sopotu znajdowały się dwa kina – Bałtyk i Polonia. Repertuar był raczej podobny, a bilety najczęściej kupowało się u konika. Wyświetlano w nich amerykańskie filmy, a dzieci mogły pójść na poranek – seans filmowy puszczany w niedzielę.

Ważnym miejscem Sopotu były korty tenisowe, na których odbywały się prawie nieprzerwanie od czasów przedwojennych, ważne zawody tenisowe. W szarej polskiej rzeczywistości było to miejsce eleganckie i wyjątkowe dające możliwość zetknięcia się z czymś lepszym. Zarówno gracze, jak i publika starali się przestrzegać pewnych reguł zachowania jak i ubierania się.

W tym czasie miasto stało się ważne dla miłośników hazardu. Wyścigi konne były miejscem, w którym można było bezkarnie obstawiać gonitwy. Było to drugie po Służewcu takie miejsce w komunistycznej Polsce.

Letnia stolica Polski

Latem Sopot był pełen życia, ludzie uśmiechnięci opalali się na ławkach. Co roku przyjeżdżały tu tłumy turystów z całej Polski. Sezon rozpoczynał się 1-go maja, a miasto nazywane było Lenią stolicą Polski. Trzeba pamiętać, że za czasów komuny zakazane było przekraczanie granicy Państwa, nie wydawano też chętnie wiz i paszportów, dlatego raczej nie wyjeżdżano na wakacje za granicę. Wszyscy latem przybywali do Sopotu, ponieważ było to w tym czasie największy kurort wypoczynkowy na Pomorzu.

Kwitło tu, zwłaszcza latem, życie kulturalne i rozrywkowe, było wiele warstw artystycznych. Do Sopotu przyjeżdżali znani i popularni wykonawcy. Można było spotkać całą śmietankę Warszawy. Odbywały się tu festiwale muzyczne, w niewielkiej jeszcze Operze Leśnej występowali nieznani jeszcze artyści. Zimą natomiast życie zamierało aż do sezonu letniego i ten cykl powtarzał się co roku. Miast stawało się opustoszałe, szare i smutne.

Brodwino

W latach sześćdziesiątych zaczęły powstawać nowe osiedla, takie jak Osiedle 23 marca, czy Osiedle Adama Mickiewicza, a w latach siedemdziesiątych wybudowano Osiedle Brodwino. Sopot się rozbudowywał, przybywało mieszkańców, uruchamiano nowe linie autobusowe – 122 i 187. Jednak zanim to nastąpiło mieszkańcy leśnego Brodwina dzień w dzień maszerowali do pracy na piechotę.

Nowe osiedle stało się szalenie atrakcyjnym miejscem do zamieszkania. Kusił mieszkańców nowoczesny jak na tamte lata ośrodek zdrowia, szkoła podstawowa nr 9 oraz całkiem duże mieszkania (średnio około 45 metrów). Właśnie w tej szkole rozpoczęła naukę moja córka. Była pierwszym rocznikiem, który przystąpił do nauki w tym budynku.

Początkowo nie było na osiedlu żadnych sklepów. Punkt handlowy był otwarty w bloku nr 31, w kawalerce. Tam ustawiały się od rana kolejki po mleko i chleb. Obecny Merkus został zbudowany dopiero w 1981 roku.

Mój Sopot

Dla mnie Sopot był i będzie miejscem wyjątkowym. To tu spędziłam praktycznie całe swoje życie. Od najmłodszych lat bawiłam się w pięknych zielonych parkach i poznawałam wielu życzliwych mi ludzi. Najlepiej jednak wspominam sopocką plażę, na której złotych piaskach opalałam się każdego lata i choć minęło dużo czasu i obecnie mieszkam w Gdyni to wciąż wracam.

Materiał udostępniony na licencji CC-BY.

Źródło: Muzeum Sopotu, Projekt "Sopocianie"

Autor relacji: Paulina Welicka

[ZT]12359[/ZT]