Czy potrzebujemy Straży Miejskiej? Polacy już się wypowiedzieli

Dane z ostatnich lat nie pozostawiają złudzeń: zaufanie do Straży Miejskiej mocno spada, a obywatele coraz częściej postrzegają ją jako maszynkę do generowania pieniędzy dla samorządów. NIK wskazuje na brak jednolitych procedur, a to podważa zaufanie do sprawiedliwości w polskiej służbie. Jakie fakty stoją za tym wizerunkowym kryzysem i czy faktycznie powinniśmy rozważyć likwidację tej formacji?

Debata o efektywności Straży Miejskiej powraca regularnie, zwłaszcza w kontekście jej kompetencji i sposobu działania. Choć lokalne samorządy potrzebują wsparcia w pilnowaniu porządku i czystości, to ogólnopolskie raporty i sondaże malują obraz formacji zmagającej się z poważnym kryzysem wizerunkowym. Sprawdzamy, dlaczego służba cieszy się tak niskim zaufaniem i gdzie leży sedno problemu: w wadliwym systemie czy w samych priorytetach działań.

[ZT]37590[/ZT]

Uznaniowość karania. Nie ma jednolitych procedur w Polsce

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w swoim raporcie z listopada 2022 roku, który dotyczył lat 2019–2021, ujawniła poważne problemy z procedurami karania. Kontrolerzy stwierdzili, że decyzja o nałożeniu mandatu lub zastosowaniu pouczenia zależy głównie od indywidualnego podejścia strażnika i konkretnego miasta. Brak spójnych i przejrzystych regulacji w skali kraju oznacza, że obywatele mogą być nierówno traktowani. W każdej skontrolowanej jednostce wykryto też nieprawidłowości w dokumentacji przeprowadzanych interwencji.

Takie wnioski stawiają pod znakiem zapytania systemową sprawiedliwość działania Straży Miejskiej. W oczach obywateli formacja ta nie działa jak jednolity i nadzorowany organ, co przyczynia się do spadku zaufania. Ponadto, starsze raporty NIK zwracały uwagę, że strażnicy nadmiernie koncentrują się na wykroczeniach drogowych i komunikacyjnych, stając się niemal "policją drogową". W ten sposób zaniedbywane są interwencje kluczowe dla porządku publicznego i czystości.

[ZT]37070[/ZT]

Priorytety działań. Walka z parkingami zamiast z hałasem i śmieciami

Obserwacje naukowców zajmujących się bezpieczeństwem wskazują, że część społeczeństwa postrzega Straż Miejską jako służbę nastawioną na celowe wystawianie mandatów. Jest to główny zarzut w debacie publicznej, który podważa jej legitymizację. Badania wskazują na wykorzystywanie straży miejskiej do poprawiania budżetów samorządów poprzez generowanie opłat.

Jednocześnie, eksperci podkreślają lokalną użyteczność formacji, której nie można lekceważyć. Strażnicy zajmują się często bagatelnymi wykroczeniami, które są jednak bardzo ważne dla jakości życia w mieście. Dotyczy to na przykład problemów zanieczyszczania, palenia śmieci, hałasów nocnych czy nieprawidłowego parkowania w lokalnych strefach. Są to często sprawy, które Policja – obciążona poważniejszą przestępczością – musi marginalizować.

Kryzys wizerunkowy. Zaufanie spada do zaledwie 50%

Aspekt zaufania jest kluczowy, jeśli chcemy zrozumieć kryzys Straży Miejskiej. Najnowsze sondaże, na przykład te zrealizowane przez IBRiS we wrześniu 2025 roku, pokazują znaczący spadek zaufania społecznego do tej formacji. Zaufanie osiągnęło poziom niewiele ponad 50%, co jest wynikiem bardzo niskim.

Taki wynik kontrastuje z bardzo wysokim poziomem zaufania do Straży Pożarnej i jest zauważalnie niższy niż do Policji. Spadek o ponad 8 punktów procentowych w ciągu zaledwie roku świadczy o pogłębiającym się kryzysie wizerunkowym. Formacja jest postrzegana jako egzekutor drobnych przewinień.

[ZT]36325[/ZT]

Dualizm kompetencji. Wiele służb, a problemy zostają

W analizach naukowych często pojawia się problem dualizmu kompetencji – czyli nakładania się uprawnień Policji i Straży Miejskiej. Ta sytuacja rodzi pytania o efektywność kosztową i sprawność obu służb w systemie bezpieczeństwa. Z jednej strony, strażnicy są niezbędni, by zajmować się lokalnymi, bagatelnymi problemami. Z drugiej strony, systemowa niespójność i problem zaufania poważnie podważają jej rolę.

Reforma Straży Miejskiej wydaje się pilna, aby uzasadnić jej istnienie i odbudować zaufanie. Najważniejsze zmiany powinny polegać na ujednoliceniu procedur karania i wzmocnieniu nadzoru. Kluczowe jest definitywne przesunięcie akcentu z egzekwowania mandatów na prewencję i wsparcie techniczne lokalnych samorządów.