Patenty żeglarskie - poznaj stopnie uprawnień w Polsce

Pragnąc samodzielnie prowadzić jacht żaglowy, trzeba mieć odpowiednią wiedzę oraz (przeważnie) patent. W niniejszym artykule prezentujemy wszystkie obowiązujące w Polsce stopnie uprawnień żeglarskich oraz podpowiadamy, który z nich jest najbardziej uniwersalny. 

Kiedy patent jest niepotrzebny?

Pływając po Mazurach czy innych akwenach śródlądowych, można niekiedy spotkać reklamy z wielkim napisem „czarter bez patentu”. Czy naprawdę uprawnienia są niepotrzebne, by legalnie żeglować po śródlądziu? 

Owszem – ale dotyczy to tylko jednostek o długości kadłuba do 7,5 metra. Kwestię tę reguluje rozporządzenie ministra sportu z dnia 30 kwietnia 2013 r. W pozostałych przypadkach uprawnienia są już niezbędne.

Podobnie, jak człowiek bez prawa jazdy stanowiłby zagrożenie dla siebie i innych użytkowników ruchu, tak samo ktoś chwytający za ster jachtu, a niemający wiedzy i umiejętności, stałby się potencjalnym źródłem kłopotów. Na wodzie prędkości są co prawda mniejsze, ale specyfika żeglowania, znaczne siły oraz inercja (czyli brak hamulców w jachcie) sprawiają, że jego obsługa wcale nie jest taka prosta, jak to wygląda z brzegu. 

W Polsce funkcjonują trzy stopnie uprawnień żeglarskich:

• żeglarz jachtowy,
• jachtowy sternik morski,
• kapitan jachtowy.

Każdy z nich oznacza kolejny stopień wtajemniczenia, dlatego trzeba je zdobywać po kolei – nie ma możliwości pominięcia któregoś z etapów. 

Żeglarz jachtowy

Patent żeglarza jachtowego jest najniższym poziomem uprawnień. Aby go zdobyć, nie trzeba nawet widzieć morza, ani być pełnoletnim – wystarczy mieć ukończone 14 lat i zdać egzamin teoretyczny oraz praktyczny w PZŻ (Polskim Związku Żeglarskim). 

Posiadacze takiego patentu mogą prowadzić dowolne jednostki żaglowe (z silnikiem lub bez) po wodach śródlądowych. Co ciekawe, mają oni też prawo pływać po morzu, ale ze znacznymi ograniczeniami – jacht, jakim sterują, ma mieć nie więcej, niż 12 m długości, a żegluga musi się odbywać w porze dziennej w odległości do 2 Mm od brzegu lub na wodach wewnętrznych. 

Jachtowy sternik morski

Jest to najbardziej uniwersalny stopień uprawnień żeglarskich: stwarza on bardzo szerokie możliwości, a zdobycie go jest znacznie prostsze, niż uzyskanie najwyższego patentu (kapitana jachtowego). 

Mając dokument jachtowego sternika morskiego, można prowadzić każdy jacht żaglowy po wodach śródlądowych, a ponadto pływać jednostkami o długości do 18 metrów po morzu. Patent jachtowego sternika morskiego pozwala więc zarówno na żeglowanie rekreacyjne, jak i na prowadzenie rejsów komercyjnych. Co więcej – posiadacze tego certyfikatu nabywają też uprawnienia właściwe dla analogicznego stopnia wtajemniczenia dotyczącego łodzi motorowych. Mogą więc, podobnie jak motorowodny sternik morski, prowadzić dowolny jacht motorowy po śródlądziu oraz jednostki do 18 m kadłuba po morzu. 

Aby uzyskać patent jachtowego sternika morskiego, należy spełnić poniższe wymagania:

• być pełnoletnim,
• zdobyć patent żeglarza jachtowego i odbyć udokumentowaną praktykę pod żaglami. Składają się na nią minimum dwa rejsy morskie, przy czym ich łączny czas trwania musi wynosić co najmniej 200 godzin, 

• zdać egzamin organizowany przez Podmioty Upoważnione przez Ministra Sportu

Kapitan jachtowy

Posiadacze patentu kapitana jachtowego mogą prowadzić dowolny jacht żaglowy lub motorowy po każdym możliwym akwenie. Co więcej, aby zdobyć uprawnienia, nie muszą nawet zdawać egzaminu – wystarczy im odpowiednia praktyka. Jej zdobycie jest jednak trudne i wymaga dużego nakładu czasu, a także wiedzy i umiejętności. 

Pragnąc zostać kapitanem jachtowym, należy mieć patent jachtowego sternika morskiego, a następnie odbyć minimum 6 rejsów morskich o łącznym czasie trwania przynajmniej 1200 godzin. Na tym jednak nie koniec – w tej liczbie musi się zawierać:

• co najmniej 400 godz. samodzielnego prowadzenia jednostki powyżej 7,5 m,
• min. jeden rejs trwający 100 godzin żeglugi na jachcie powyżej 20 m,
• jeden rejs powyżej 100 godzin na wodach pływowych, podczas którego należy zawinąć do przynajmniej 2 portów pływowych. 

Wsparcie merytoryczne: szkoła żeglarska Ocean Team Sailing School