Tajemnicze potoki Sopotu. Gdzie dziś płyną i co skrywają?

Sopot, choć znany głównie z plaży, molo i tętniącego życiem Monciaka, skrywa także nieoczywiste skarby przyrodnicze – swoje potoki. Na terenie miasta przepływa ich aż 11 lub 14 – zależnie od przyjętej klasyfikacji. Większość z nich ma swoje źródła w Sopockich Lasach, a następnie, często ukryte w podziemnych kanałach, zmierzają do Zatoki Gdańskiej. Dziś przybliżymy kilka z nich i odkryjemy tajemnice, które skrywają.

Wodne arterie miasta

Potoki w Sopocie mają charakter górski – wynikająca z ukształtowania terenu duża różnica wysokości sprawia, że woda płynie wartko, szczególnie po intensywnych opadach. W przeszłości potoki były ważnym elementem krajobrazu, jednak rozwój urbanistyczny sprawił, że większość z nich została skanalizowana i schowana pod ziemią. Tylko nieliczne zachowały swoje naturalne koryta.

1. Potok Swelina – naturalna granica między Sopotem a Gdynią. Jest jedynym sopockim potokiem, który nie został objęty systemem kolektorów odprowadzających wodę do zatoki. Na niemal całej długości zachował swoje naturalne koryto, co czyni go wyjątkowym na tle pozostałych cieków wodnych miasta.
    
2. Potok Kamienny – jeden z najdłuższych potoków Sopotu, mierzący niemal 3 km. Ma swoje źródła w lasach niedaleko osiedla Brodwino. Znajdują się na nim zbiorniki retencyjne, m.in. Staw Obodrzyców i Stawy Młyńskie, które pełnią istotną rolę w gospodarce wodnej miasta.
    
3. Potok Babidolski – rozpoczyna swój bieg przy Zbiorniku Babidolskim. Początkowo płynie otwartym korytem, ale już w pobliżu torów kolejowych chowa się pod ziemię. Podziemnym kanałem przechodzi także przez Park Północny, skąd zmierza do zatoki.
   
   
    
4. Potok Haffnera – dawniej bardziej widoczny w krajobrazie miasta, obecnie niemal w całości ujęty w kolektory podziemne. Jedynie fragment w pobliżu Urzędu Miasta zachował otwarte koryto, znane jako Potok Elizy.
    
5. Potok Grodowy – przepływa głównie przez tereny leśne. Na odcinku poniżej torów kolejowych można jeszcze zobaczyć jego otwarte koryto, jednak większość wód potoku została poprowadzona zamkniętym kanałem przez Staw Grodzisko i dalej w kierunku Parku Północnego.
   
   
    
6. Potok Karlikowski – jeden z potoków, które odegrały ważną rolę w historii Sopotu. W XIX wieku jego wody były wykorzystywane w młynach. Dziś jest w dużej mierze skanalizowany. Wypływa z obszaru Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego w kompleksie leśnym Lasów Oliwskich. Przepływa południową krawędzią rezerwatu przyrody Zajęcze Wzgórze, Doliną Świemirowską, przez Świemirowo, pod Aleją Niepodległości i przez Karlikowo. Uchodzi do Zatoki Gdańskiej w pobliżu sopockiej przystani rybackiej. Zasilany jest kilkoma małymi dopływami.
    
7. Potok Graniczny – skanalizowany potok przepływający na granicy Sopotu i Gdańska. Ma swój początek przy al. Niepodległości, a następnie przebiega w pobliżu parkingu Ergo Areny, gdzie kończy swój bieg na terenie Sopotu.
    
8. Potok Nr 1 – ciek, który rozpoczyna swój bieg nieopodal Ergo Areny i jest całkowicie skanalizowany.
    
9. Potok Nr 2 – potok mający swoje źródło w rejonie Sopockich Błoni. Początkowo płynie otwartym korytem, a następnie przechodzi w zamknięty system kanalizacyjny, by ostatecznie wpłynąć do Zatoki Gdańskiej.
    
10. Potok Torento – nieskanalizowany potok będący dopływem Potoku Karlikowskiego. Znajduje się w górnym Sopocie, na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, w rejonie działek ROD przy ul. Reja.
     
11. Potok Środkowy – całkowicie skanalizowany potok, który w dolnej części miasta przepływa pod ziemią przez Park Południowy.
     
12. Potok BMC – ciek rozpoczynający swój bieg przy ul. Abrahama, całkowicie skanalizowany na całej długości.
     
13. Potok Kuźniczy – mający swoje źródła w pobliżu Uniwersytetu Gdańskiego, w całości skanalizowany i przebiegający przez tereny miejskie.
     
14. Potok Bezimienny – mający źródła na terenie Wąwozów Grodowych. W znacznej części płynie korytem otwartym przez tereny zielone, a następnie wpływa do Potoku Grodowego w okolicy ul. Haffnera.

Wpływ potoków na rozwój Sopotu

Historia rozwoju Sopotu nierozerwalnie wiąże się z jego potokami. Jeszcze w XVII wieku podmokłe tereny dolnej części miasta utrudniały osadnictwo. Dopiero osuszenie tych obszarów poprzez budowę rowów melioracyjnych i połączenie ich z siecią potoków umożliwiło rozwój infrastruktury miejskiej. To właśnie w tym okresie rozpoczął się proces urbanizacji, który zmienił Sopot z wioski rybackiej w znane na całym świecie uzdrowisko.

Czy da się przywrócić potoki mieszkańcom?

W ostatnich latach pojawiają się głosy, by częściowo przywrócić potoki sopocianom i turystom. W 2019 roku odsłonięto fragment Potoku Grodowego w Parku Północnym, co jest przykładem tendencji do „renaturyzacji” miejskich cieków wodnych. Czy w przyszłości więcej potoków odzyska swój naturalny bieg? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – historia i przyroda Sopotu wciąż mają wiele tajemnic do odkrycia.

Czy znasz wszystkie sopockie potoki? A może masz wspomnienia lub zdjęcia związane z ich historią? Jeśli tak, to podziel się nimi w komentarzach!

[ZT]28503[/ZT]