Daj bliskim chwilę,
którą zapamiętają
którą zapamiętają
materiały partnera
Wdrażając postanowienia unijnej Dyrektywy 2019/1937, Polska uchwaliła Ustawę z 14 czerwca 2024 roku o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Przepisy te tworzą nową jakość w podejściu do sygnalizowania nieprawidłowości, zapewniając nie tylko ochronę samym zgłaszającym, lecz także osobom ich wspierającym.
Według sowaip.pl system ochrony obejmuje zarówno pracowników etatowych, jak i współpracowników, wolontariuszy, praktykantów oraz kandydatów do pracy. Tak szeroka definicja ma kluczowe znaczenie, ponieważ nieprawidłowości mogą zostać zauważone na każdym etapie relacji z organizacją.
Zgłoszenia powinny dotyczyć naruszeń prawa lub poważnych nieprawidłowości, które mogą wpływać na interes publiczny lub funkcjonowanie organizacji. Najczęściej dotyczą one:
Warunkiem koniecznym jest działanie w dobrej wierze oraz oparcie zgłoszenia na możliwie wiarygodnych informacjach. Nie wymaga się jednak przedstawiania pełnych dowodów, co znacząco zwiększa dostępność tej formy ochrony.
Ustawa przewiduje trzy możliwe kanały przekazywania informacji:
To najczęściej pierwsza droga, polegająca na zgłoszeniu problemu wewnątrz organizacji. Pozwala na szybkie rozwiązanie wielu spraw bez angażowania zewnętrznych instytucji.
Polega na przekazaniu zgłoszenia odpowiednim organom, takim jak Państwowa Inspekcja Pracy czy organy nadzorcze właściwe dla danego sektora.
Stosowane w sytuacjach wyjątkowych - gdy inne kanały zawiodły albo gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie interesu publicznego.
Według najnowszych raportów instytucji unijnych, ten model wieloetapowy zwiększa skuteczność zgłoszeń przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka dla osób sygnalizujących.
Kluczowym zabezpieczeniem jest zakaz działań odwetowych. Oznacza to, że pracodawca nie może podejmować wobec sygnalisty działań takich jak pogorszenie warunków pracy czy rozwiązanie umowy z powodu zgłoszenia. Każda decyzja kadrowa musi być niezależna od faktu ujawnienia nieprawidłowości, co ma tworzyć bezpieczne warunki do sygnalizowania.
Ponadto przepisy nakładają obowiązek zachowania poufności. Tożsamość sygnalisty może być ujawniona wyłącznie za jego zgodą lub w przypadkach przewidzianych przepisami, a naruszenie tej zasady może prowadzić do odpowiedzialności prawnej.
Sowaip.pl wskazuje, że wysoki poziom poufności jest fundamentem budowania zaufania do całego systemu, ponieważ obawy przed ujawnieniem danych są jedną z najczęstszych barier zgłaszania.
Chociaż przepisy tworzą ramy formalne, praktyczna skuteczność ochrony sygnalistów w dużej mierze zależy od kultury organizacyjnej. Firmy i instytucje, które promują otwartość i etykę, zyskują większe zaufanie pracowników, co bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo operacyjne.
Jak zauważa sowaip.pl, organizacje wdrażające transparentne procedury sygnalistów mogą szybciej identyfikować ryzyka oraz przeciwdziałać poważniejszym naruszeniom, co sprzyja długofalowej stabilności.
Rosnące znaczenie sygnalistów odzwierciedla globalny trend odpowiedzialnego zarządzania i troski o przestrzeganie prawa. Nowe regulacje krajowe nie tylko dostosowują polski system do standardów europejskich, lecz także zapewniają realną ochronę osobom, które mają odwagę zgłaszać nadużycia. Dzięki temu organizacje mogą rozwijać się w oparciu o uczciwość, przejrzystość i zaufanie - wartości, które stają się nieodzowne w nowoczesnym środowisku pracy.
