Sopot - miasto z cesarskiego nadania. 120 lat od wydania dekretu, który zmienił wszystko

Był październik 1901 roku. Ostatni cesarz niemiecki i król Prus, przedstawiciel dynastii Hohenzollernów, wydał dekret, który miał otworzyć nowy rozdział w dziejach niewielkiej nadbałtyckiej miejscowości pod Gdańskiem. Był to moment przełomowy. "Jego Majestat Cesarz uczynił łaskę, wydając rozporządzenia gabinetowe na najwyższym szczeblu". Równo 120 lat temu Krajowej Gminie Sopot w powiecie wejherowskim w Prusach Zachodnich niemiecki kaiser "pozwolił w łaskawości na przyjęcie praw miejskich"¹.

Nim mała nadmorska mieścina zamieszkała przez rybaków i pruskich kuracjuszy otrzymała prawa miejskie musiało minąć wiele czasu. Od przybycia pierwszych osiedleńców do nadania praw miejskich upłynęły setki lat. Najstarsza znana wzmianka na temat miejscowości pochodzi z 1283 roku, kiedy to nazwa "Sopoth" pojawia się w akcie donacyjnym księcia pomorskiego Mściwoja II na rzecz klasztoru cystersów w Oliwie. Wiemy jednak, że historia osadnictwa na tych terenach jest znacznie starsza i sięga okresu, kiedy ziemie te były zamieszkałe przez dawnych Słowian.

Na sopockiej skarpie, dziś ciągnącej się przez całe miasto, a uformowanej z piasków naniesionych przez lodowiec wprost ze Skandynawii², od VIII w. do 1. poł. X w. funkcjonował gród. Była to osada obronna położona w samym środku lasu, otoczona wałem i fosą. Jej mieszkańcy, choć niepiśmienni, reprezentowali rozwiniętą kulturę. Nieobce były im też kontakty z zamorskimi ludami normanów.

Od tamtych zamierzchłych czasów do podwalin dzisiejszego miasta była jednak jeszcze długa droga. Trudno tu zresztą mówić o bezpośredniej ciągłości. Sopot podobny do tego, jaki dzisiaj znamy, zaczął rozwijać się dopiero pod koniec XVIII wieku. W 1798 r. hrabia Kajetan Onufry Sierakowski buduje pierwszy dom letniskowy. Dwadzieścia jeden lat później powstaje pierwsze kąpielisko morskie. W 1823 r. Jan Jerzy Haffner, były lekarz armii napoleońskiej, wznosi zakład kąpielowy. Następnie powstają kolejne budynki - Dom Zdrojowy, Łazienki Południowe i Łazienki Północne. W ten sposób miejscowość zamieszkała przez rybaków i rolników stopniowo zaczęła zmieniać swój charakter, stając się miejscem coraz bardziej popularnym wśród pruskich kuracjuszy.

W 1864 r. tworzy się pierwszy środek transportu miejskiego - omnibus konny na trasie Gdańsk – Sopot obsługiwany przez firmę „Thiel, Goldwied und Hadlich”. Sześć lat później do Sopotu dociera pierwsza kolej, łącząca kurort z Gdańskiem, Słupskiem, Koszalinem i Szczecinem. Linia ta biegła aż do Berlina. W 1898 r. otworzono zaś tor wyścigów konnych, którego najlepsze tradycje są kontynuowane przez działający współcześnie Hipodrom. 

W końcu nadchodzi rok, będący kamieniem milowym w dziejach miasta - 1901. 8 października na mocy edyktu cesarza Niemiec Wilhelma II zezwolono na nadanie praw miejskich. Niespełna pół roku później - 1 kwietnia 1902 r. ma miejsce pierwsze posiedzenie władz miasta. 

W dniu 1 kwietnia 1902 roku zebrały się na pierwszym posiedzeniu władze miasta Sopotu. Burmistrzem został wówczas doktor nauk prawnych Volkmar von Wurmb, który sprawował swoją władzę do 2 października 1905 r. To za jego kadencji zatwierdzono herb miasta (17 lutego 1904 roku), wprowadzono ordynację miejska, utworzono policję i dyrekcję ds. kąpieliskowych, wzniesiono szkołę podstawową dla dziewcząt czy też ukończono budowę Zakładu Balneologicznego.

¹ - Sopot. Portret Miasta i Ludzi, pod red. Wojciecha Fułka, Urząd Miasta Sopotu 2001, s. 1. 

² - Remont sopockiej skarpy, "Gazeta Wyborcza" 2003, online: trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,1736005.html

Pierwotna wersja artykułu ukazała się 8 października 2020 r.

[ZT]5702[/ZT]